 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
เหรียญทวีธาภิเศก ใช้อักษรย่อ ท.ศ. เป็นเหรียญราชอิสริยาภรณ์ ที่พระราชทานเป็นที่ระลึก สำหรับพระราชทานพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ ตลอดจนมหาดเล็กทั่วไป ทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายใน แล้วแต่จะทรงพระราชดำริเห็นสมควร ความปรากฏในพระราชบัญญัติเหรียญทวีธาภิเศก รัตนโกสินทร์ศก ๑๒๒ (พ.ศ.๒๔๔๖) ตอนหนึ่งว่า ... (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) "ทรงพระราชดำริว่า ในการสมภาคาภิเศก แลทวีธาภิเศก แต่ก่อน ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเหรียญที่รฦกสำหรับสมัยมงคลพิเศษเช่นนั้นทุกครั้งมา" ... แต่เหรียญที่ระลึกดังกล่าว หาได้เป็นเครื่องประดับสำหรับเกียรติยศไม่ ครั้งนี้เปนสมัยที่ได้เสด็จดำรงสิริราชสมบัติยืนนานกว่าพระเจ้าแผ่นดินในพระบรมราชวงษ์ ซึ่งได้ดำรง กรุงรัตนโกสินทรทุกพระองค์ และประจวบ ๒ เท่ารัชกาลซึ่งติดต่อกับประจุบันนี้ ควรที่จะให้เหรียญที่รฦกนี้เปนเครื่องประดับด้วยพิเศษกว่าเหรียญที่รฦกซึ่งได้สร้างมาแต่ครั้งก่อนๆ ... เหรียญนี้มี ๒ ชนิด คือ เหรียญทองและเหรียญเงิน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเหรียญนี้ขึ้น เมื่อ พ.ศ.๒๔๔๖ สำหรับพระราชทานทั้งฝ่ายหน้าและฝ่ายใน เพื่อเป็นที่ระลึกในวโรกาส ที่ได้เสด็จดำรงสิริราชสมบัติสืบบรมสันตติวงศ์ นับตั้งแต่วัน พฤหัสบดี ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ ปีมะโรง สัมฤทธิศก จุลศักราช ๑๒๓๐ (พ.ศ.๒๔๑๑) จนถึงวันที่ ๓ ตุลาคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๒ (พ.ศ.๒๔๔๖) อันเป็นปีที่ ๓๖ ในรัชกาล และนับได้ ๑๒๒๔๔ วัน ซึ่งเป็นเวลายืนนานกว่ารัชกาลของบูรพกษัตริย์ในพระราชวงศ์จักรี และครบถ้วน ๒ เท่า จำนวนวันในรัชกาลของสมเด็จพระบรมชนกาธิราช พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทั้งนี้ ได้โปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติเหรียญทวีธาภิเศกศก ๑๒๒ ขึ้นประกาศใช้ ณ วันที่ ๓ ตุลาคม ศกเดียวกัน ซึ่งเป็นวันทวีธาภิเศกดังกล่าว เหรียญนี้มีลักษณะเป็นรูปไข่สองเหรียญซ้อนกัน ด้านหน้า มีรูปโล่ โล่ข้างหน้าเป็นตราจุลมงกุฎรองพาน ๒ ชั้น โล่หลัง รูปมหามงกุฎรองพานอย่างเดียวกัน มีพระมหาสังวาลนพรัตนราชวราภรณ์ และมีใบชัยพฤกษ์รอบนอก มีพระขรรค์กับธารพระกรไขว้กันอยู่เบื้องหลัง มีพระอุณหิศ อยู่เบื้องบนทั้ง ๒ หน้า รูปกลมรี ด้านหลัง กลางโล่มีรูปช้าง ๓ เศียร มีช่อพุทธรักษาล้อม ๒ ข้าง มีพระอุณหิศอยู่เบื้องบน ภายในพระอุณหิศมีอุณาโลมอยู่เหนือโล่ มีอักษรโดยรอบว่า "ที่ระลึกรัชกาลที่ ๕ เสมอ ๒ เท่า รัชกาลที่ ๔ รัตนโกสินทรศก ๑๒๒" เหมือนกัน ทั้ง ๒ หน้า
ห้อยกับแพรสีเดียวกับสายสะพายประถมาภรณ์มงกุฎไทย และประถมาภรณ์ช้างเผือก ติดต่อกันอย่างละกึ่งแถบ กว้าง ๓ เซนติเมตร สำหรับรูปลักษณ์ของเหรียญ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระราชดำริว่า ในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงสร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ช้างเผือกสยามขึ้น และในรัชกาลของพระองค์ ทรงสร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎสยามขึ้น เป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์คู่กัน จึงควรจะใช้สายแถบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสองผสมกันเป็นแถบเดียว แต่ดวงตราในเหรียญให้คงตามแบบเหรียญสมภาคาภิเศก และเหรียญทวีธาภิเศก ซึ่งได้เคยเป็นแบบมาแต่ก่อน เพื่อเป็นที่ระลึกถึงพระเดชพระคุณในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และเป็นที่ระลึกในมงคลสมัยทวีธาภิเศกของพระองค์สืบไป สำหรับพระราชทานฝ่ายหน้า ใช้ประดับที่อกเสื้อเบื้องซ้าย สำหรับพระราชทานฝ่ายใน แพรแถบผูกเป็นรูปแมลงปอ ประดับที่เสื้อหน้าบ่าซ้าย ปัจจุบันเป็นเหรียญที่พ้นสมัยพระราชทาน การพระราชทาน
|
 |
